Τώρα είμαστε όλοι οπαδοί του Λένιν. Τα λόγια του φαίνεται να περιγράφουν αυτό που ζούμε: «Υπάρχουν δεκαετίες όπου τίποτα δεν συμβαίνει και υπάρχουν εβδομάδες όπου συμβαίνουν δεκαετίες». Πράγματι, ζούμε μια «πολυκρίση», με προκλήσεις σε πολλαπλά μέτωπα – ασφάλεια, οικονομία, κλιματική αλλαγή, μετανάστευση κ.λπ

Τώρα είμαστε όλοι οπαδοί του Λένιν. Τα λόγια του φαίνεται να περιγράφουν αυτό που ζούμε: «Υπάρχουν δεκαετίες όπου τίποτα δεν συμβαίνει και υπάρχουν εβδομάδες όπου συμβαίνουν δεκαετίες». Πράγματι, ζούμε μια «πολυκρίση», με προκλήσεις σε πολλαπλά μέτωπα – ασφάλεια, οικονομία, κλιματική αλλαγή, μετανάστευση κ.λπ. Οι ιστορικοί στο μέλλον θα πρέπει να σταθμίσουν τη σχετική σημασία της κάθε πρόκλησης σε σχέση με το τι θα επακολουθήσει. Αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε το μέλλον για να απαντήσουμε εκ των υστέρων στο ερώτημα αν αλλάζει ο Πούτιν την Ευρώπη.

Υπάρχει μια άμεση σχέση «αιτίου» και «αποτελέσματος» ανάμεσα στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση υιοθέτησε μια νέα στρατηγική για την ανάπτυξη ενός ισχυρότερου ρόλου στο πεδίο της ασφάλειας. Με τους όρους του Λένιν, η Ε.Ε. έχει προχωρήσει «δεκαετίες» με τη διακήρυξη στις Βερσαλλίες και τις διαβουλεύσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την περασμένη εβδομάδα. Για περισσότερα από πενήντα χρόνια η Ε.Ε. σκεφτόταν να αναλάβει ένα ρόλο στην ασφάλεια, αλλά τώρα απέκτησε τη δική της «στρατηγική πυξίδα». Αυτό είναι το επίτευγμα του Πούτιν.

Ωστόσο, το αποτέλεσμα παραμένει ασαφές. Ακόμη και έως το 2025, που είναι το έτος-στόχος, η Ε.Ε. θα δυσκολευθεί να έχει τη νέα της «Δύναμη ταχείας ανάπτυξης» (με μόλις 5.000 άτομα προσωπικό) έτοιμη για να λειτουργήσει, ενώ οι κανόνες λήψης αποφάσεων δεν έχουν ακόμη τύχει επεξεργασίας. Η ανάγκη για συναίνεση μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια.

Οι βασικές μεταβολές στην απάντηση στον Πούτιν πραγματοποιήθηκαν σε εθνικό επίπεδο. Η Γερμανία διέβη τον Ρουβίκωνα και ανακοίνωσε σημαντικές αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες της. Ο «απρόθυμος ηγεμόνας» αποδέχθηκε την πρόκληση. Είναι σωστό αυτό που κάνει: είναι πολύ μεγάλη χώρα για να μην παίζει ρόλο. Σημειωτέον, η στροφή γίνεται από μια κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων. Ομοίως, η Φινλανδία και η Σουηδία εξετάζουν το ενδεχόμενο να τερματίσουν την ουδετερότητά τους και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Διότι είναι η Συμμαχία που έχει τοποθετηθεί στο επίκεντρο της κρίσης στην Ουκρανία. Η στρατιωτική απάντηση μπορεί να έρθει μόνο από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Αυτό έγινε ξεκάθαρο όταν η κυβέρνηση της Βαρσοβίας θέλησε να προμηθεύσει αεροπλάνα στο Κίεβο. Μπορούσε μόνο να το κάνει μέσω συμφωνίας ανταλλαγής με την Ουάσιγκτον και ο Μπάιντεν αποφάσισε πως «όχι».

Ετσι, σε όλα τα πιθανά σενάρια όσον αφορά την ανάληψη ενός νέου ρόλου ασφαλείας, η Ε.Ε. θα παραμείνει επισκιασμένη από το ΝΑΤΟ και θα εξαρτάται από την ηγεσία της Ουάσιγκτον. Αυτή είναι η πραγματικότητα της ασφάλειας στον σημερινό κόσμο: η Ε.Ε. δεν μπορεί ποτέ να φτάσει στο ίδιο επίπεδο με το ΝΑΤΟ από άποψη ρόλου ή δυνατοτήτων. Η Ε.Ε. δημιουργήθηκε για έναν καντιανό κόσμο στον οποίο τα κράτη θα ενώνονταν γύρω από ένα σύνολο κανόνων και αξιών. Ωστόσο, ο Πούτιν συμπεριφέρεται σαν να βρισκόμαστε στον κόσμο της δεκαετίας του ’30. Το πρόβλημα για την Ε.Ε. είναι ότι δεν σχεδιάστηκε για να παίζει τον ρόλο εκείνου που πρώτος θα απαντήσει σε μια στρατιωτική κρίση.

Εξετάζοντας όμως τη σχέση ανάμεσα στην εισβολή στην Ουκρανία και τις νέες διαβουλεύσεις στην Ε.Ε. για την ασφάλεια, ίσως χάνουμε μεταβολές που πιθανόν να αποδειχθούν μεγαλύτερες και πιο σπουδαίες. Διότι, υπάρχουν ήδη ενδείξεις βαθύτερων κοινωνιολογικών αλλαγών, τις οποίες οι μελλοντικοί ιστορικοί ίσως διακρίνουν πιο καθαρά. Είναι εμφανείς στις πολλές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες που έχουν πραγματοποιηθεί σε όλη την Ευρώπη για την υποστήριξη της Ουκρανίας.